Ομιλία Υφυπουργού Ν. Γιατρομανωλάκη στην Ολομέλεια της Βουλής στη συζήτηση για την Έκθεση της Διακομματικής Επιτροπής για την Ανάπτυξη της Θράκης

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,

Θα ήθελα πρώτα απ΄ όλα να ευχαριστήσω την Πρόεδρο της Διακομματικής Επιτροπής για την Ανάπτυξη της Θράκης, την Βουλευτή Χανίων Ντόρα Μπακογιάννη για την τιμητική πρόσκληση να μιλήσω σήμερα στην Ολομέλεια για τους τρόπους με τους οποίους ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει μοχλό περιφερειακής ανάπτυξης, και πώς αυτό αποτυπώνεται σε δράσεις και έργα στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη.

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με μία λίγο πιο γενική τοποθέτηση σε σχέση με τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας στην περιφερειακή ανάπτυξη, στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στη συγκράτηση του πληθυσμού, στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, στην κοινωνική συνοχή και στην οικοδόμηση ενός ισχυρού brand, κάτι που αποτελεί βασικό κομμάτι της στρατηγικής μας στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Δυστυχώς, αυτός ο πρόλογος απαιτείται: Είναι ένας πρόλογος που αν μιλούσαμε για κάποιον άλλο κλάδο της οικονομίας θα ήταν περιττός, καθώς η αναπτυξιακή του συνεισφορά θα ήταν αυτονόητη και προφανής. Στον πολιτισμό όμως αυτό δεν ισχύει, γιατί διαχρονικά έχουμε συνηθίσει να εστιάζουμε αποκλειστικά στην εγγενή αξία του και να αγνοούμε την προστιθέμενη αξία του.

Προκειμένου να μην υπάρξουν παρανοήσεις, να επισημάνω ότι δεν μιλάμε για «εμπορευματοποίηση» της τέχνης, ή τη χρέωση αγαθών που είναι και οφείλουν να παραμείνουν δημόσια και ελεύθερα προσβάσιμα, αλλά για μια αναγνώριση του προφανούς, ότι δηλαδή ο πολιτιστικός και δημιουργικός κλάδος έχει και μια  αναπτυξιακή διάσταση, ότι οι άνθρωποι που εργάζονται στον κλάδο αυτό δεν είναι χομπίστες αλλά επαγγελματίες που θα πρέπει να μπορούν να βιοπορίζονται από τη δουλειά τους, και ότι ο θετικός αντίκτυπος του κλάδου δεν εξαντλείται στη συναισθηματική του σύνδεση με την ιστορία και την κληρονομιά μας: κάτι εξαιρετικά σημαντικό μεν, αλλά που δεν αποτυπώνει την ολότητα της αξίας και συμβολής του πολιτισμού.

Ίσως προκαλεί εντύπωση, αλλά ακόμα και το 2021, εν μέσω της πανδημίας, η πραγματική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του πολιτιστικού κλάδου στο ΑΕΠ της χώρας μας ανήλθε στο 3,1%. Συγκριτικά αναφέρω τον κατασκευαστικό κλάδο στο 2,1% και τη γεωργία και αλιεία στο 4,1%. Και οι αριθμοί αυτοί επαναλαμβάνω ότι είναι αφενός εν μέσω πανδημίας όπου ο πολιτιστικός κλάδος πλήγηκε δυσανάλογα, και αφετέρου έχοντας μόνο ξύσει την επιφάνεια των δυνατοτήτων που μας παρέχει ο κλάδος.

Στόχος μας λοιπόν είναι ο διπλασιασμός της συνεισφοράς του κλάδου στο ΑΕΠ της χώρας σε απόλυτους αριθμούς μέχρι το 2030, καθώς και ο διπλασιασμός του τζίρου των πολιτιστικών εξαγωγών της Ελλάδας ως εκείνο το έτος. Αυτό είναι κάτι που θα επιτευχθεί μέσα από εθνικές πολιτιστικές πολιτικές, τόσο ανά πολιτιστικό τομέα, όσο και ανά περιοχή και περιφέρεια.

Σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, ο πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας, αν τον αντιμετωπίσουμε σοβαρά και αν αλλάξουμε τη νοοτροπία μας, μπορεί να δημιουργήσει πολιτιστικο-κεντρικά οικοσυστήματα, με εξωτερικότητες που αγγίζουν άλλους τομείς όπως η εκπαίδευση, ο πρωτογενής τομέας, η υγεία, η απασχόληση, το περιβάλλον, ο τουρισμός, ενώ παράλληλα μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά και στην κοινωνική συνοχή και βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, και όλα αυτά όντας ένας κλάδος που όχι μόνο δεν επιβαρύνει το περιβάλλον αλλά τουναντίον συμβάλει στην ήπια, βιώσιμη ανάπτυξη.

Επιπλέον, ο πολιτισμός μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά στην ενθάρρυνση και ενίσχυση της καινοτομίας, σε όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Με άλλα λόγια, δημιουργεί μια ευρύτερη υπεραξία, κάτι που όσο πιο σύντομα το αντιληφθούμε, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το όφελος.

Δίκτυα και πρωτοβουλίες όπως η Ατζέντα 21 για τον πολιτισμό, παρέχουν απτές αποδείξεις για το ότι ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη για βιώσιμη αστική και περιφερειακή ανάπτυξη. Η παρουσία και η ποιότητα των πολιτιστικών δραστηριοτήτων είναι ένα σημαντικό συστατικό ως προς την ελκυστικότητα μιας πόλης και μιας περιοχής, και ένας καλός δείκτης της τοπικής ποιότητας ζωής. Η πολιτιστική κληρονομιά (υλική ή άυλη) αλλά και η τρέχουσα πολιτιστική δραστηριότητα (π.χ. τα φεστιβάλ), συμβάλλουν σημαντικά στη διαμόρφωση μίας μοναδικής εικόνας, ταυτότητας και brand πόλεων και περιφερειών. Ως εκ τούτου, μπορούν να κεφαλαιοποιηθούν προκειμένου να καταστήσουν τις τουριστικές εμπειρίες πιο αυθεντικές και περισσότερο εναρμονισμένες με τις τοπικές πολιτιστικές εκφράσεις.

Επιπλέον, ο πολιτιστικός και, πιο πρόσφατα, ο αστικός και δημιουργικός τουρισμός έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην τοπική οικονομία. Ο πολιτιστικός και δημιουργικός τουρισμός αποτελεί κινητήρια δύναμη για την οικοδόμηση μίας θετικής οικονομικής, κοινωνικής και χωρικής δυναμικής, ιδίως σε μικρότερα μέρη. Μέσω της αναζωογόνησης των δημόσιων χώρων και υποδομών και μέσω της ανάπτυξης τοπικών εγκαταστάσεων, δράσεων και εμπειριών πολιτισμού, αυτού του είδους ο τουρισμός μπορεί να αποτελέσει το μέσο για τη μεταμόρφωση ενός τόπου και, κατ’ επέκταση, να βελτιώσει την εικόνα ενός προορισμού, ενώ, ενεργοποιώντας την επιχειρηματικότητα των τοπικών επιχειρήσεων, μπορεί να οδηγήσει σε πληθώρα καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών.

Τέλος, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλοι διεθνείς οργανισμοί έχουν αναγνωρίσει εδώ και πολύ καιρό τη δύναμη της πολιτιστικής συμμετοχής για την προώθηση της ένταξης και της ενσωμάτωσης επιμέρους πληθυσμιακών ομάδων, καθώς και για την υποστήριξη της πολιτιστικής πολυμορφίας, της πολυπολιτισμικότητας και του διαπολιτισμικού διαλόγου.

Το ΥΠΠΟΑ, έχοντας αντιληφθεί αυτή τη δυναμική αλλά και τις προκλήσεις που προανέφερα, έχει ήδη προχωρήσει σε μία σειρά από κινήσεις.

• Πρώτα από όλα έχει αρχίσει να διαδραματίζει έναν πιο δυναμικό ρόλο στο πεδίο της δημιουργικής οικονομίας, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της χειροτεχνίας, όπου η προσέγγιση έχει αλλάξει, και πλέον αντιμετωπίζεται ως μία ζώσα οικονομική δραστηριότητα
• Επιπλέον, προχωράμε σε δομικές μεταρρυθμίσεις ως προς τα εργασιακά και ασφαλιστικά του πολιτιστικού τομέα σε συνεργασία με τα Υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας, ακριβώς με βάση την αντίληψη ότι μιλάμε για έναν κλάδο επαγγελματιών και ως Πολιτεία έτσι οφείλουμε να τους αντιμετωπίζουμε. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αποσκοπούν στην θωράκιση και ενδυνάμωση του κλάδου και των εργαζομένων, και αποτελούν προϋπόθεση για την οποιαδήποτε αναπτυξιακή προοπτική του.
• Επίσης, όπως είναι γνωστό, η Ελλάδα είναι μια από τις λίγες χώρες που ενέταξαν τον πολιτισμό στο εθνικό τους πρόγραμμα στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Συγκεκριμένα εξασφαλίσαμε μισό δισεκατομμύριο ευρώ για επενδύσεις και δράσεις όπως
  • Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κλάδου
  • Η ανάπτυξη δεξιοτήτων των επαγγελματιών του κλάδου
  • Η χειροτεχνική επιχειρηματικότητα
  • Οι πολιτιστικές διαδρομές
  • Η αξιοποίηση μνημείων και αρχαιολογικών χώρων για την φιλοξενία πολιτιστικών δραστηριοτήτων
  • Η πολιτιστική συνταγογράφηση, και πολλά άλλα

Αξίζει να σημειωθεί ότι, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, αντιλαμβανόμενο πλήρως τόσο την αναγκαιότητα, όσο και τις προοπτικές που παρέχει ο πολιτισμός ως ένας αναπτυξιακός μοχλός για την περιφέρεια, έχει εντάξει στο Ταμείο Ανάκαμψης ένα ειδικό, γεωγραφικά προσδιορισμένο έργο, αποκλειστικά για την Ανατολική Μακεδονία & Θράκη και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, ύψους €85 εκατομμυρίων.

Η προσέγγισή και η στρατηγική μας για την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης μπορεί να συνοψιστεί στα εξής:

1. Σχεδιασμός αναπτυξιακών – πολιτιστικών masterplan για πόλεις της Περιφέρειας και δημιουργία μοναδικού brand για την κάθε μία
2. Σύνδεση στοιχείων πολιτιστικής κληρονομιάς, υλικής και άυλης, καθώς και δράσεων σύγχρονης δημιουργίας μέσα από ενιαία αφηγήματα, και μέσα από τον σχεδιασμό τοπικών και υπερτοπικών πολιτιστικών διαδρομών
3. Αποκατάσταση και ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων, κάστρων, μνημείων, ναών, τεμένων κ.ο.κ.
4. Επένδυση στην πλούσια χειροτεχνική παράδοση της Θράκης και ανάδειξή της σε βασική μορφή απασχόλησης, εκσυγχρονίζοντάς και επανατοποθετώντας την παράλληλα
5. Επένδυση σε πολιτιστικούς θεσμούς (π.χ. Φεστιβάλ) που μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης αλλά και μακρόχρονης ανάπτυξης
6. Αξιοποίηση και ενεργοποίηση πολιτιστικών υποδομών: μουσείων, θεάτρων κ.λπ., συμπεριλαμβανομένου προφανώς και του Μεγάρου Μουσικής στην Κομοτηνή

Η πρόσφατη επίσκεψή μου στην Ξάνθη, τη Ροδόπη και τον Έβρο και η στενή συνεργασία με τις τοπικές αυτοδιοικήσεις σε Δράμα και Καβάλα τα τελευταία 2.5 χρόνια έχουν επιβεβαιώσει το προφανές: Τις απεριόριστες δυνατότητες που διαθέτει η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης στον πολιτιστικό και δημιουργικό τομέα. Ας δούμε όμως αυτά που σχεδιάζουμε λίγο πιο αναλυτικά:

Ως προς τα πολιτιστικά masterplan

Είναι σημαντικό, κάθε επιμέρους περιοχή και πόλη να καλλιεργήσει τον δικό της διακριτό χαρακτήρα, το δικό της διακριτό προφίλ, το οποίο να προκύπτει οργανικά μέσα από την ιστορία και τη διαδρομή της, και να αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητάς της. Συνεργαζόμαστε ήδη με ακαδημαϊκούς φορείς αλλά και με τις τοπικές αυτοδιοικήσεις για την ανάπτυξη αυτών των masterplan, που θα χρηματοδοτηθούν μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Έτσι για παράδειγμα η πόλη της Δράμας χτίζει ένα προφίλ που βασίζεται στον κινηματογράφο και την φωτογραφία, η Ξάνθη επενδύει στην πολυπολιτιστική και αστική της κληρονομιά και το πώς αυτή αποτυπώνεται στην Παλιά Πόλη, ενώ η Κομοτηνή αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα διαπολιτισμικής συνύπαρξης, και παράλληλα, καθώς αποτελεί μία από τις πλέον φιλικές προς τα άτομα με αναπηρία πόλεις της Ελλάδας, μπορεί να επενδύσει ιδιαίτερα στον προσβάσιμο πολιτισμό.

Ως προς τις πολιτιστικές διαδρομές

Η Πολιτιστική Διαδρομή είναι ένα εξειδικευμένο και επώνυμο προϊόν πολιτιστικού τουρισμού, το οποίο διαμορφώνεται με βάση ένα συγκεκριμένο συνεκτικό στοιχείο, όπως π.χ. παρεμφερή στοιχεία της ίδιας περιόδου ή διαφόρων περιόδων ή ακόμη και ιστορικές διαδρομές, μύθους κ.λπ.

Η Πολιτιστική Διαδρομή έχει στόχο να αποτελέσει κινητήριο μοχλό για τη βιώσιμη – οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική – ανάπτυξη μιας περιοχής, αλλά και για τη σύνδεση των σπουδαίων μνημείων του πολιτισμού και της φύσης με την τοπική επιχειρηματικότητα και την παραγωγή του πρωτογενούς τομέα της περιοχής.

Δύο τουλάχιστον Πολιτιστικές Διαδρομές ενταγμένες στο Ταμείο Ανάκαμψης έχουν κόμβους στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης:

1.  «Στα Βήματα του Αποστόλου Παύλου» κατά μήκος της χερσαίας διαδρομής που ακολούθησε ο Απόστολος Παύλος στη Θράκη και τη Μακεδονία, αλλά και σε άλλους σταθμούς της περιοδείας του στην Ελλάδα δημιουργούνται ήπιες και ψηφιακές υποδομές πληροφόρησης, προϋπολογισμού 500.000 ευρώ. Η συγκεκριμένη διαδρομή με πολιτιστικό, περιπατητικό και προσκυνηματικό χαρακτήρα εκτείνεται σε μήκους 300 περίπου χιλιομέτρων, εντός των διοικητικών ορίων των Περιφερειών Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης και Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ προστίθενται και σταθμοί τους οποίους ο Παύλος επισκέφθηκε ταξιδεύοντας δια θαλάσσης, όπως π.χ. η Σαμοθράκη.
2. «Πολιτιστική Εγνατία Οδός», επί του ίχνους της αρχαίας Εγνατίας Οδού, μιας οδού με ζωή από την αρχαιότητα έως τα νεότερα χρόνια, η οποία, συνδέοντας την Αδριατική με τον Εύξεινο Πόντο, αποτέλεσε γέφυρα Ανατολής και Δύσης και αναβίωσε στις μέρες μας ως σύγχρονος οδικός άξονας, διασχίζοντας την Ήπειρο, τη Μακεδονία και τη Θράκη. Και σε αυτήν, δημιουργούνται ήπιες και ψηφιακές υποδομές πληροφόρησης, προϋπολογισμού 500.000 ευρώ. Η προτεινόμενη πολιτιστική διαδρομή έχει διαχρονικό χαρακτήρα, ταξιδεύοντας τον επισκέπτη στο χώρο και το χρόνο και αναδεικνύοντας τον κομβικό ρόλο της αρχαίας Εγνατίας για την οικιστική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη των περιοχών του βορειοελλαδικού χώρου.

Κατά μήκος αυτών των διαδρομών εντάσσονται και έργα αποκατάστασης και ανάδειξης σημαντικών μνημείων.

Με στοχευμένα έργα, τα οποία συμπληρώνουν τις επενδύσεις που ήδη έχουν γίνει από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, μέσω των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων στο πολιτιστικό απόθεμα της Θράκης, συνεχίζουμε με ταχείς ρυθμούς τη συντήρηση και την ανάδειξη σημαντικών μνημείων της Βόρειας Ελλάδας, ενδυναμώνοντας την οικονομία και συμβάλλοντας ουσιαστικά στην ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού. Ο συνολικός προϋπολογισμός του ευρύτερου -χρηματοδοτούμενου από το Ταμείο Ανάκαμψης- προγράμματος του ΥΠΠΟΑ για τις Πολιτιστικές Διαδρομές είναι περίπου €40.000.000.

Ορισμένα από τα έργα στην περιοχή της Θράκης που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης είναι:

1. Η ανάδειξη και συντήρηση του αρχαιολογικού χώρου Ζώνης και Αρχαίας Εγνατίας Οδού στον Έβρο, ύψους €1.663.530
2. Η στερέωση και αποκατάσταση του Πύργου Φονιά στη Σαμοθράκη €1.499.733
3. Ο θολωτός τάφος στα Σύμβολα Κομοτηνής €800.000
4. Η συντήρηση και αποκατάσταση του περίκεντρου ναού της Μαξιμιανούπολη στη Ροδόπη, ύψους €1.500.000

Τα έργα αυτά προστίθενται στον μακρύ κατάλογο άλλων έργων αποκατάστασης που ήδη το ΥΠΠΟΑ υλοποιεί στην Περιφέρεια

Ως προς τη χειροτεχνία

Η πλούσια αλλά παραμελημένη χειροτεχνική παράδοση της Ελλάδας μπορεί να καταστεί βασικός μοχλός οικονομικής ανάπτυξης της Θράκης. Η δημιουργία ενός βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης και επιχειρηματικής ενίσχυσης της υφαντουργίας, της κεραμικής, της ξυλογλυπτικής, μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστική πολιτιστική και οικονομική αναζωογόνηση πλήθους τοπικών κοινωνιών, δημιουργώντας θέσεις εργασίας, αξιοποιώντας με βιώσιμο τρόπο τοπικούς πόρους όπως το μετάξι, το μαλλί, το ριζάρι, και ενισχύοντας τις εξαγωγές. Με άλλα λόγια, η χειροτεχνία δεν έχει μόνο ένα σημαντικό παρελθόν στην Θράκη αλλά δείχνει τον δρόμο για το μέλλον, με πολλαπλά οφέλη και για τον πρωτογενή τομέα αλλά και για το λιανεμπόριο.

Στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης περιλαμβάνεται το έργο συνολικού προϋπολογισμού €18 εκατ. για την αναβίωση, ανάδειξη και επανατοποθέτηση με σύγχρονους όρους της ελληνικής χειροτεχνίας.

Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών μέσα από ένα βιώσιμο και ήπιο αναπτυξιακό μοντέλο, καθώς και στην ανάδυση μιας νέας γενιάς χειροτεχνών μέσα από την επαγγελματική κατάρτιση και πιστοποίηση, επιχειρηματική υποστήριξη και διεθνή δικτύωση. Το συγκεκριμένο έργο καλείται να διασώσει και να αναδείξει τον πλούτο της χειροτεχνίας που διαθέτει η Θράκη, όχι ως μουσειακό κειμήλιο αλλά ως ένας δυναμικός κλάδος που μπορεί να ανασυσταθεί με τη βοήθεια και της τεχνολογίας και να διασυνδεθεί ουσιαστικά με την αγορά και τη βιομηχανία της μόδας και του design. Επιπλέον η χειροτεχνία μπορεί να ενισχύσει τη γυναικεία επιχειρηματικότητα και την οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών, κάτι πολύ σημαντικό σε μικρές κοινωνίες.

Στο πλαίσιο του έργου προβλέπονται μεταξύ άλλων:

• η χαρτογράφηση των ιδιαίτερων μορφών χειροτεχνίας κάθε περιοχής: Στη Θράκη προφανώς εντάσσεται το Σουφλί, αλλά και το Σοφικό, το Φυλακτό, και το Αρδάνι, καθώς και η πόλη της Ξάνθης
• η δημιουργία πιστοποιημένων κέντρων χειροτεχνικής κατάρτισης στην περιοχή
• η ενθάρρυνση χρήσης τοπικών πρώτων υλών, τόσο παραδοσιακών όσο και καινοτόμων,
• η αναβάθμιση του χειροτεχνικού εξοπλισμού, και
• η παροχή οικονομικών κινήτρων για την ανάπτυξη συγγενών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Ως προς την επένδυση σε πολιτιστικούς θεσμούς

Επενδύουμε σε Φεστιβάλ με μεγάλη παράδοση αλλά και προσέλκυση διεθνούς ενδιαφέροντος, όπως για παράδειγμα

1. Το Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας αποτελεί ένα από τα τρία σημαντικότερα στην Ευρώπη. Ήδη έχουν γίνει μεγάλα άλματα τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ η επένδυσή του ΥΠΠΟ σε αυτό συνεχίζεται και μεγαλώνει, φτάνοντας τις €800.000 περίπου για τα επόμενα 4 χρόνια. Παράλληλα, με αφορμή το Φεστιβάλ σχεδιάζουμε μαζί με τον δήμο Δράμας και την Περιφέρεια ένα οπτικοακουστικό cluster σε έναν αναξιοποίητο μέχρι στιγμής χώρο της πόλης, όπου θα μπορέσει να φιλοξενήσει το Φεστιβάλ, αλλά και εκπαιδευτικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες που συνδέονται με τον κινηματογράφο, μια επένδυση που θα ξεπεράσει τα €6 εκατ.
2. Το Φεστιβάλ Φιλίππων, όπου το ΥΠΠΟΑ θα επενδύσει €200.000 περίπου, ένα φεστιβάλ που αποτελεί θεσμό για τις παραστατικές τέχνες

Ως προς την αξιοποίηση και ενεργοποίηση πολιτιστικών υποδομών

1. Στη Δράμα συνεισφέρουμε στην ανακαίνιση του Δημοτικού Ωδείου και του Δημοτικού Κινηματογράφου Ολύμπια, επένδυση ύψους €1 εκατ.
2. Στην Καβάλα επισκευάζουμε το θέατρο στο Κάστρο της πόλης, ενώ δημιουργείται και κέντρο ενημέρωσης και διαχείρισης επισκεπτών, επενδύσει ύψους €500.000
3. Έχουμε σχεδιάσει ένα ειδικό πρόγραμμα για την αναβάθμιση των δημοτικών πινακοθηκών, συμπεριλαμβανομένων αυτών στην Αλεξανδρούπολη, στη Ξάνθη και στο Διδυμότειχο
4. Στηρίζουμε τα δύο ΔΗΠΕΘΕ της περιοχής, στην Καβάλα και την Κομοτηνή
5. Συνεργαζόμαστε με την Περιφέρεια ΑΜΘ για την δυναμική επανεκκίνηση του Μεγάρου Μουσικής Κομοτηνής και για συμπράξεις του με εποπτευόμενους φορείς του ΥΠΠΟΑ

Ενώ αναμένουμε και εξετάζουμε και άλλες προτάσεις προς ένταξη. 

Είναι σαφές λοιπόν ότι η κυβέρνηση και το ΥΠΠΟΑ έχουν και όραμα, και στρατηγική και σχέδιο για την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.

Ολοκληρώνοντας θα ήθελα να τονίσω ότι ο μόνος τρόπος να ωφεληθεί η Θράκη από αυτές τις ευκαιρίες είναι μέσα από μία στενή, ουσιαστική και ανοιχτή συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων:

• Της κεντρικής κυβέρνησης, της περιφέρειας, της τοπικής αυτοδιοίκησης
• Των ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων
• Των δημιουργικών δυνάμεων στον ιδιωτικό και στον μη κυβερνητικό τομέα,

Ο καθένας από την πλευρά του, και γνωρίζοντας τα όρια του ρόλου του. Όλη αυτή η προσπάθεια προϋποθέτει δι-υπουργικότητα, διαθεματικότητα, και όπως είπα και νωρίτερα, αλλαγή νοοτροπίας. Μόνο έτσι θα ενεργοποιηθεί το πολιτιστικό και δημιουργικό απόθεμα κι έμψυχο δυναμικό της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και μόνο έτσι θα μεγιστοποιηθούν οι δυνατότητες της περιοχής μέσα σε ένα πλαίσιο βιώσιμης ανάπτυξης.