To 2022 αποτελεί μία κομβική χρονιά για τον σύγχρονο πολιτισμό. Η αβεβαιότητα της πανδημίας εξακολουθεί να υφίσταται, και, αναπόφευκτα, να επηρεάζει τον ευρύτερο πολιτιστικό σχεδιασμό τόσο των δημόσιων φορέων πολιτισμού όσο και της ελεύθερης αγοράς. Μέχρι στιγμής έχουν επενδυθεί περισσότερα από €450 εκατομμύρια για τη στήριξη του κλάδου κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Πλέον, μέσω μια ολοκληρωμένης στρατηγικής, ο κλάδος στηρίζεται και καθίσταται όχι μόνο πιο ανθεκτικός αλλά και πιο ανταγωνιστικός, μέσα από ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, ενώ παράλληλα η πρόσβαση των πολιτών στον πολιτισμό διασφαλίζεται και διευρύνεται.
Στόχος μας παραμένει:
- Η μεγιστοποίηση των δημιουργικών δεξιοτήτων, του ταλέντου και των δυνατοτήτων κάθε πολίτη και ιδιαίτερα των νέων, μέσω της βελτίωσης της πρόσβασης στον πολιτισμό
- Η ανάδειξη της πολιτιστικής και δημιουργικής βιομηχανίας της χώρας σε πρωταρχικό παράγοντα βιώσιμης ανάπτυξης, τοπικής και εθνικής, καινοτομίας, ευημερίας και κοινωνικής συνοχής
- Η ανάδειξη της δημιουργικότητας ως βασικό συστατικό του εθνικού brand και κύριος παράγοντας πολιτικής και οικονομικής εξωστρέφειας
Το 2021 εξασφαλίσαμε μέσα από αναλυτικές και τεκμηριωμένες προτάσεις €250 εκατομμύρια από το Ταμείο Ανάκαμψης προς αυτή τη κατεύθυνση, και το 2022 είναι η χρονιά στην οποία θα αρχίσουν να διαφαίνονται τα πρώτα αποτελέσματα.
Μέχρι πρόσφατα ο σύγχρονος πολιτισμός αντιμετωπιζόταν αποσπασματικά, χωρίς ανάλυση, χωρίς στόχευση, χωρίς στρατηγική. Ο δημιουργικός και πολιτιστικός τομέας της χώρας δεν αντιμετωπιζόταν ως ένας επαγγελματικός κλάδος, με αποτέλεσμα η πανδημία να πλήξει έντονα τα πιο ευάλωτα μέλη του. Αδήλωτη εργασία, παράτυπες εργασιακές σχέσεις, κλεισμένα βιβλία, παρωχημένα ασφαλιστικά μοντέλα που δεν αναγνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες του κλάδου ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά.
Πλέον αυτό αλλάζει. Μέσα από μια ολοκληρωμένη στρατηγική τόσο για οριζόντια ζητήματα του πολιτισμού όσο και για επιμέρους τομείς του πολιτισμού. Ήδη, με τη δημιουργία, εν μέσω της πανδημίας, του Μητρώου Καλλιτεχνών, το Υπουργείο Πολιτισμού, σε συνεργασία με τα Υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας έκανε τα πρώτα βήματα ορθολογισμού αλλά και άμεσης στήριξης των ανθρώπων του κλάδου. Στόχος μας είναι το 2022 να εκσυγχρονιστεί το πλαίσιο μέσα από ουσιαστική διαβούλευση και μία ολοκληρωμένη στρατηγική για τα εργασιακά και ασφαλιστικά ζητήματα του πολιτισμού, και να δοθούν ισχυρά κίνητρα. Θέλουμε ο πολιτιστικός κλάδος της χώρας μας να αρχίσει να αντανακλά ξανά το πραγματικό του μέγεθος και την πραγματική του επιρροή.
Παράλληλα συνεχίζουμε τη μάχη για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας. Μέσα στα δύο προηγούμενα χρόνια θέσαμε σε ισχύ πολύ σημαντικές και πρωτοποριακές διατάξεις, και η Κυβέρνηση πρόταξε και πέτυχε το να βγει η Ελλάδα από τη διεθνή μαύρη λίστα της πειρατείας. Το 2022 θα εστιάσουμε στην ενδυνάμωση των μηχανισμών για την εφαρμογή των διατάξεων για την καταπολέμηση της πειρατείας.
Σημαντικοί είναι και οι στόχοι στο πεδίο της εκπαίδευσης: Από τη μία ετοιμάζονται σημαντικές αλλαγές στα προγράμματα σπουδών και στον τρόπο λειτουργίας φορέων όπως το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης και η Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης (χορού), σχολές που λειτουργούν περίπου με τον ίδιο τρόπο τα τελευταία 60 χρόνια. Παράλληλα το 2022 θα τεθούν και οι βάσεις για την ίδρυση της Κρατικής Σχολής Κινηματογράφου, κάτι που προβλέπεται από το 1981 αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει πράξη. Από την άλλη, καθώς ο κλάδος μετασχηματίζεται και εν μέρει ψηφιοποιείται, όπως εξάλλου το σύνολο σχεδόν της οικονομίας, συνεργαζόμαστε με ελληνικούς και ξένους διεθνώς αναγνωρισμένους φορείς για την ανάπτυξη δεξιοτήτων των εργαζομένων στον πολιτιστικό και δημιουργικό τομέα προς αυτή τη κατεύθυνση.
Οι εποπτευόμενοι φορείς εξελίσσονται και στηρίζονται μέσα από σύγχρονους κανονισμούς λειτουργίας και την καταπολέμηση παθογενειών που τους ταλανίζουν για δεκαετίες. Επίσης, μετά το άνοιγμα της Εθνικής Πινακοθήκης και του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, σειρά το 2022 έχει το Acropole στην Πατησίων, ως ένας κόμβος πολιτιστικής επιχειρηματικότητας, διασύνδεσης, ανάπτυξης δεξιοτήτων και πειραματισμού.
Η άρση των εμποδίων πρόσβασης στον πολιτισμό είναι επίσης κάτι που μας έχει απασχολήσει. Η πρόσβαση στον πολιτισμό είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε πολίτη, όμως συχνά υπάρχουν φυσικά, γεωγραφικά, οικονομικά ή και κοινωνικά εμπόδια. Κανένα άτομο δεν θα πρέπει να νιώθει άβολα ή σαν να μην ανήκει σε έναν χώρο πολιτισμού, για οποιονδήποτε λόγο. Έχουμε σχεδιάσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την βελτίωση και απλούστευση της πρόσβασης των AMEA στον πολιτισμό, όχι μόνο ως κοινό αλλά και ως δημιουργοί, ενώ παράλληλα με τη βοήθεια της τεχνολογίας και την ενθάρρυνση της πολιτιστικής κινητικότητας επιδιώκουμε ο πολιτισμός να είναι προσβάσιμος σε όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες. Σημαντικό ρόλο παίζουν φυσικά και περιφερειακοί πολιτιστικοί θεσμοί όπως τα ΔΗΠΕΘΕ και οι δημοτικοί πολιτιστικοί φορείς, των οποίων τις δράσεις το ΥΠΠΟΑ στηρίζει τόσο οικονομικά όσο και με την παροχή τεχνογνωσίας και συμβουλευτικής, αλλά και θεσμοί όπως το «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» που διαχέουν την τέχνη σε ολόκληρη την επικράτεια, κάτι που θα συνεχιστεί και το 2022, όπως επίσης και η δυνατότητα αξιοποίησης του FreedomPass από νέους για πολιτιστικές δραστηριότητες, τα πολιτιστικά προγράμματα για όσους είναι εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ αλλά και νέα, ειδικά προγράμματα για συμπολίτες μας άνω των 65 ετών. Επίσης, η πρόσβαση από μικρή ηλικία στον πολιτισμό βοηθάει στην εξοικείωση αλλά και στην ενίσχυση της δημιουργικότητας, για αυτό και πολλοί πολιτιστικοί φορείς σχεδιάζουν προγράμματα ειδικά για παιδιά.
Η δύναμη του πολιτισμού είναι τόσο καταλυτική που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει αποφανθεί ότι μπορεί να παίξει ουσιαστικό ρόλο ακόμα και στην αντιμετώπιση ζητημάτων ψυχικής υγείας. Το πρόγραμμα πολιτιστικής συνταγογράφησης που συμφωνήσαμε με το Υπουργείο Υγείας θα αρχίσει να αποδίδει μέσα από πιλοτικές δράσεις το 2022 τους πρώτους του καρπούς.
Ο πολιτισμός όμως έχει και μία σημαντική αναπτυξιακή διάσταση που συχνά αγνοούνταν. Γεννά θέσεις εργασίας, στηρίζει τοπικές οικονομίες, επιτρέπει τη βιώσιμη ήπια οικονομική ανάπτυξη. Αναγνωρίζοντας αυτή τη διάσταση του πολιτισμού, δεν παραβλέπουμε την εγγενή του αξία, αλλά τουναντίον σεβόμαστε ακόμα περισσότερο τους δημιουργούς και επιπλέον στηρίζουμε έργα σε όλη την επικράτεια και ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές όπως η Ανατολική και Δυτική Μακεδονία, η Θράκη, το Ανατολικό Αιγαίο. Το 2022 δράσεις στην Κοζάνη, στη Δράμα, στη Καβάλα στη Λέσβο, στο Καστελόριζο και αλλού θα δώσουν μια νέα δυναμική στις περιοχές αυτές μέσα από πολιτιστικά-αναπτυξιακά μοντέλα.
Σημαντικό ρόλο στα παραπάνω παίζει και η μεγάλη πρωτοβουλία αναβίωσης και ανάδειξης της ελληνικής χειροτεχνίας, από την σύσταση πιστοποιημένων πιλοτικών σχολών μέχρι τη σύνδεσή της με το σύγχρονο design και την προώθηση των χειροτεχνικών εξαγωγών.
Ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις βρίσκονται σε εξέλιξη και στο πεδίο του βιβλίου με τον νομοθετικό μετασχηματισμό του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού σε φορέα βιβλίου και νέα προγράμματα στήριξης του κλάδου αλλά και προβολής και ανάδειξης των ελληνικών γραμμάτων διεθνώς. Η αρχή έγινε με το πρόγραμμα επιδότησης μεταφράσεων GreekLit και ακολουθούν και άλλα χρήσιμα εργαλεία μέσα στο 2022. Το ίδιο ισχύει και για τον ελληνικό κινηματογράφο, με νέες πρωτοβουλίες στήριξης και χρηματοδότησης του κλάδου μέσα στο 2022
Φυσικά όλα τα παραπάνω συντείνουν και στην ενίσχυση της πολιτιστικής εξωστρέφειας και της ανάδειξης του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού και των δημιουργών του, με εντονότερη και ουσιαστικότερη παρουσία σε διεθνείς εκθέσεις, διεθνή φεστιβάλ και με ισχυρότερο λόγο σε διεθνείς ενώσεις και φόρα.
Έτσι, το 2022, παρά τη πανδημία, ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός όχι μόνο θα στηριχθεί αλλά προβλέπεται να αναπτυχθεί και να διεκδικήσει τόσο στις ζωές των πολιτών όσο και διεθνώς, τον ρόλο που του αξίζει.